Winschoterdiep
Aanleg
Tussen 1618 tot en met 1628 werd voor de vervening een kanaal gegraven tussen Foxhol en Zuidbroek. Dit kanaal kreeg de naam Schuitendiep. Tussen 1634 en 1640 werd het kanaal zowel naar het westen als naar het oosten verlengd. In de stad Groningen begin het kanaal bij de Oosterhaven. In Winschoten eindigde het in de Pekel-Aa. Dit traject heette aanvankelijk het Heerendiep.
Politiek of vervening?
De verlenging van het diep naar Winschoten was volgens dhr. JP Koers veel meer het gevolg van politiek-strategische keuzes dan van economische overwegingen als veenwinning. De stad Groningen probeerde destijds haar greep op het ommeland uit te breiden. De stad had een vooruitgeschoven post richting het Oldambt, de Drost. Deze resideerde in een paleis in Zuidbroek. Voor allerhande bestuurlijke aangelegenheden waren de inwoners van Scheemda destijds aangewezen op deze Drost. Om het gebied behoorlijk te kunnen besturen was een goed transportnet noodzakelijk.
Ontsluiting
Zoals we hebben gezien in de voorgaande hoofdstukjes is het Winschoterdiep heel belangrijk geweest voor de ontwikkeling van Scheemda. Dankzij deze vaarverbinding kon de eerste handel en industrie ontstaan. De bedrijfjes kozen steevast een locatie aan het water, dat soms zelfs werd afgetakt. De trekweg langs het diep groeide uit tot een verharde rijksweg en was tot in de jaren 90 de belangrijkste wegverbinding met Groningen.
Oude situatie
Het Winschoterdiep liep eerst tussen Scheemda en Eexta door. De brug in de Brugstraat was de verbinding tussen beide dorpskernen. Een afbeelding van de oude situatie in de Brugstraat heb ik reeds geplaatst onder het kopje Nederzetting. Op onderstaande foto van een kaart uit 1910 heb ik de loop van het Winschoterdiep door Scheemda verduidelijkt met een blauwe lijn.
De oude loop van het Winschoterdiep door Scheemda
(Bron: fragment uit de historische atlas van Groningen rond 1900 (2007)
Opgeblazen
In mei 1940 werd, als onderdeel van de verdediging van Nederland, een aantal bruggen in Scheemda opgeblazen. De bedoeling was hiermee de opmars van de Duitsers te stuiten, maar het leverde slechts een kleine vertraging op. De opgeblazen bruggen zaten behalve de Duitsers ook de terugtrekkende nederlandse militairen in de weg. Uiteindelijk werden deze bij Scheemderzwaag met een bootje overgezet. De brug in de Brugstraat werd door de Duitsers vrij snel hersteld.
Nieuwe situatie
Tussen 1954 en 1955 werd het diep door Scheemda gedempt. De brug in de Brugstraat verdween uit het straatbeeld. De nieuwe vaarroute lag een stuk zuidelijker en was vooral breder en dieper. Bij de aanleg van dit nieuwe Winschoterdiep moesten verschillende panden het veld ruimen, o.a. de besproken molens. Op de kaart onderaan deze pagina is de nieuwe loop van het Winschoterdiep goed zichtbaar. De naam van de Brugstraat is nog het enige dat aan de brug herinnert.
De Brugstraat zonder brug in april 2014
(Bron: Eigen foto april 2014)
De nieuwe brug tussen Scheemda en Eexta over het nieuwe Winschoterdiep is zeker geen plaatje. De shabby brugwachterskeet doet een extra duit in het zakje.
De Eexterbrug over het Winschoterdiep
(Bron: Eigen foto april 2014)
Drs. P Winschoterdiep
De bekende zanger Drs. P schreef een lied over het Winschoterdiep. Onderstaand fragment werd uitgezonden in 2006.